چه لنزی بخرم؟ راهنمای خرید لنز برای شروع عکاسی

بسیاری از عکاسان می‌گویند که لنز دوربین شما به اندازه بدنه دوربین (یا حتی مهم‌تر از آن) اهمیت دارد. تمام نوری که بدنه دوربین ثبت می‌کند، باید از طریق لنز عبور کند که این مسئله بر روی sharpness (وضوح)، distortion (اعوجاج)، میزان نور، perspective (پرسپکتیو) و بسیاری از متغیرهای دیگر تأثیر می‌گذارد.

اگرچه بدنه دوربین شما مهم است و ممکن است با توجه به سبک عکاسی‌تان از ویژگی‌های مختلف آن بهره ببرید، اما داشتن لنز مناسب اغلب کلید خلق بسیاری از عکس‌های عالی است – صرف نظر از اینکه از چه بدنه‌ای استفاده می‌کنید. این راهنما اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری درباره خرید لنز(ها) را در اختیار شما قرار می‌دهد. هشدار جدی: خرید لنز می‌تواند اعتیادآور باشد!

لنز چیست؟

اول از همه: اصلاً لنزها چه هستند و چرا عکاسان اینقدر به آنها اهمیت می‌دهند؟ لنزها نور صحنه‌ای که می‌خواهید ثبت کنید را به سمت سنسور دوربین هدایت می‌کنند. در دوربین‌های فیلمی، لنزها نور را روی فیلم متمرکز می‌کنند. لنزها معمولاً با دو مشخصه اصلی تعریف می‌شوند: فاصله کانونی (بر حسب میلی‌متر) و دیافراگم (بر حسب f-stop).

امروزه بسیاری از دوربین‌های مبتدی، چیزی هستند که به آنها "دوربین‌های کامپکت" (Point-and-Shoot) می‌گوییم. این دوربین‌ها معمولاً لنزهای داخلی و غیرقابل تعویض دارند که امکان زوم کردن را فراهم می‌کنند. هرچند کیفیت این لنزها در دهه گذشته پیشرفت چشمگیری داشته، اما همچنان محدودیت‌هایی در استفاده از یک لنز ثابت و غیرقابل تعویض وجود دارد. از طرف دیگر، دوربین‌های DSLR و میرورلس (بدون آینه) در حال حاضر بازار حرفه‌ای‌ها را در دست دارند و معمولاً به عکاسان اجازه می‌دهند بسته به نیازشان لنزها را عوض کنند. برای اینکه بفهمید آیا لنز دوربین شما قابل تعویض است، دفترچه راهنمای آن را مطالعه کنید یا در اینترنت جستجو کنید.

ویژگی لنز: فاصله کانونی

به زبان ساده، فاصله کانونی لنز نشان می‌دهد که لنز شما چقدر می‌تواند زوم کند (بزرگنمایی داشته باشد) یا زاویه دید بازتری (wide) ارائه دهد. این پارامتر در انتخاب لنز بسیار مهم است. فاصله کانونی بر حسب میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود و نشان‌دهنده فاصله بین مرکز اپتیکی لنز و سنسور دوربین در حالت فوکوس است.

• عدد بالاتر = زوم بیشتر (نماهای بسته‌تر)
• عدد پایین‌تر = زوم کمتر (نمای وایدتر)

در لنزهای زوم، فاصله کانونی به صورت "##-##mm" نوشته می‌شود که عدد اول (کوچک‌تر) نشان‌دهنده حداکثر زاویه دید باز (wide) و عدد دوم (بزرگ‌تر) نشان‌دهنده حداکثر زوم (تله‌فتو) لنز است.

مقایسه برای درک بهتر:

• چشم انسان (اگر فاصله کانونی داشت) حدود ۲۰mm بود که نمای نسبتاً وایدی دارد.
• عکاسان ورزشی و حیات وحش که لنزهای بزرگ استفاده می‌کنند، معمولاً از فاصله‌های کانونی ۳۰۰mm تا ۸۰۰mm بهره می‌برند.

آیا یک لنز همه‌کاره وجود دارد؟

بله، لنزهایی مثل ۱۸-۳۰۰mm در بازار هستند که محدوده وسیعی را پوشش می‌دهند، اما معمولاً معایبی دارند:

• سنگین‌تر هستند.
• کیفیت اپتیکی پایین‌تری دارند.
• گران‌ترند.
• در نور کم عملکرد ضعیف‌تری نشان می‌دهند.

لنزهای کیت (Kit Lenses)

لنزهای کیت معمولاً لنزهای مقرون‌به‌صرفه‌ای هستند که همراه بدنه دوربین به صورت پکیج فروخته می‌شوند. رایج‌ترین لنز کیت، ۱۸-۵۵mm است که از نمای نسبتاً واید تا زوم متوسط را پوشش می‌دهد.

لنزهای پرایم (ثابت) در مقابل لنزهای زوم

برخلاف لنزهای زوم، لنزهای پرایم (Prime Lenses) فاصله کانونی ثابت دارند (مثلاً ۵۰mm). مزایای آنها عبارتند از:

• دیافراگم بازتر (نورگیری بهتر، پس‌زمینه محو‌تر)
• کیفیت بالاتر و وضوح بیشتر (به دلیل ساختار ساده‌تر و عدم نیاز به حرکت اجزای اپتیکی)
• سبک‌تر و جمع‌وجورتر
• خطاهای اپتیکی کمتر (به دلیل مکانیزم ساده‌تر)

معایب لنزهای پرایم:

• امکان زوم کردن وجود ندارد، بنابراین ممکن است برای عکاسی در شرایط مختلف نیاز به همراه داشتن چند لنز داشته باشید.

معروف‌ترین لنز پرایم: "نفتی-فیفتی" (Nifty Fifty)

لنز ۵۰mm یکی از پرکاربردترین لنزهای پرایم است که به دلیل کیفیت بالا و قیمت مناسب، موردعلاقه بسیاری از عکاسان است.

نکته‌ای درباره کراپ سنسور (اثر فاصله کانونی روی سنسورهای مختلف)

اندازه سنسور دوربین بر روی میدان دید (فیلد ویو) لنز تأثیر می‌گذارد، که ممکن است در ابتدا کمی گیج‌کننده به نظر برسد:

• دوربین‌های فول‌فریم (Full-Frame):
  • سنسور بزرگ‌تری دارند و تصاویر را بدون کراپ ثبت می‌کنند (به همین دلیل "فول‌فریم" نامیده می‌شوند).
  • معمولاً گران‌تر هستند و در دوربین‌های حرفه‌ای استفاده می‌شوند.
• دوربین‌های کراپ سنسور (Crop Sensor) یا APS-C:
  • رایج در دوربین‌های مبتدی و نیمه‌حرفه‌ای (DSLR و میرورلس).
  • تصاویر را با کراپ ~۱.۵x نسبت به فول‌فریم ثبت می‌کنند.
  • یعنی یک لنز ۵۰mm روی این دوربین‌ها تقریباً معادل ۷۵mm (۵۰ × ۱.۵) در فول‌فریم به نظر می‌رسد.

چرا این موضوع مهم است؟

اگر از لنزهای مخصوص فول‌فریم روی دوربین کراپ سنسور استفاده کنید، میدان دید شما باریک‌تر می‌شود (یعنی زوم بیشتری حس می‌کنید). برخی لنزها مخصوص سنسورهای کراپ طراحی شده‌اند و روی فول‌فریم به درستی کار نمی‌کنند.

مشخصه لنز: دیافراگم

دیافراگم روزنه ای درون لنز است که نور از آن عبور می کند و یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب لنز محسوب می شود. این روزنه می تواند بازتر باشد و نور بیشتری عبور دهد یا کوچکتر باشد و نور کمتری از آن بگذرد. علاوه بر این، دیافراگم های بازتر پس زمینه محوتر (عمق میدان کمتر) ایجاد می کنند. برخی لنزها دیافراگم بازتری دارند که امکان عکاسی در محیط های کم نور را فراهم می کند. برخی دیافراگم ها ثابت هستند و قابل تغییر نیستند. به هر حال، لنزهایی با دیافراگم بازتر معمولاً گرانتر هستند - عمدتاً به دلیل نیاز به شیشه بیشتر.

معمولاً نام لنزها با ذکر فاصله کانونی و سپس حداکثر دیافراگم مشخص می شود. دیافراگم با عدد f-stop نشان داده می شود و به شکل "f/#.#" نوشته می شود. در برخی لنزهای زوم، حداکثر دیافراگم متغیر است و به صورت "f/#.#-#.#" نوشته می شود که نشان دهنده حداکثر دیافراگم در دو انتهای محدوده زوم است. برای مثال، لنز کیت رایج 18-55mm دارای دیافراگم f/3.5-5.6 است.

تأثیر دیافراگم بر قیمت لنز قابل توجه است. به عنوان مثال، لنز Canon RF 70-200mm f/2.8 L دست دوم حدود 600-800 دلار قیمت دارد، در حالی که مدل f/4.0 همان لنز حدود 300-400 دلار است. این تفاوت قیمت نشان می دهد که یک استاپ نور بیشتر برای بسیاری از عکاسان ارزش دو برابر شدن قیمت را دارد.

سایر مشخصات لنز

علاوه بر فاصله کانونی و دیافراگم، ویژگی‌های دیگری نیز در انتخاب لنز اهمیت دارند:

فوکوس خودکار و دستی:

معمولاً با دکمه «AF/MF» روی لنز مشخص می‌شود. برخی لنزهای جدید صرفاً برای کاهش هزینه‌ها به صورت دستی فوکوس می‌کنند و قیمت کمتری دارند.

تثبیت تصویر:

با نام‌های مختلفی مانند IS (تثبیت تصویر)، VR (کاهش لرزش) یا ساده‌تر مانند «Stabilization» شناخته می‌شود. این فناوری لرزش دست را کاهش می‌دهد و معمولاً در لنزهای گران‌تر وجود دارد.

حداقل فاصله فوکوس:

هر لنز حداقلی فاصله دارد که سوژه باید در آن فاصله یا دورتر باشد تا در فوکوس باقی بماند. لنزهای ماکرو این فاصله را بسیار کم می‌کنند.

قطر لنز:

بر حسب میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود و معمولاً روی بدنه لنز درج شده است. این اندازه برای انتخاب فیلترها و لوازم جانبی کاربرد دارد.

وزن لنز:

لنزهای سنگین می‌توانند پس از ساعت‌ها استفاده خسته‌کننده باشند. برخی سه‌پایه‌ها نیز تحمل وزن زیاد لنز و دوربین را ندارند.

کاربردهای خاص:

برخی لنزها برای اثرات ویژه طراحی شده‌اند، مانند لنزهای تیلت-شیفت (برای عکاسی معماری) یا فیش‌آی (برای نمای بسیار واید و خمیده). لنزهای ماکرو نیز برای بزرگ‌نمایی سوژه‌های بسیار کوچک استفاده می‌شوند.

پس چه لنزی بخرم؟

حالا که با اصطلاحات و مشخصات لنزها آشنا شدید، باید لنزی انتخاب کنید که هم نیازهای شما را برآورده کند و هم در بودجه‌تان بگنجد. بسیاری از افراد لنزهای اصلی تولیدکنندگان دوربین (مثل کانن، نیکون، سونی) را ترجیح می‌دهند، اما این لنزها معمولاً قیمت بالاتری دارند.

برخی دیگر به کیفیت لنزهای سازندگان ثالث (مثل تامرون، سیگما، روکینون، سامیانگ، توکینا) اعتقاد دارند و حتی معتقدند برخی مدل‌های آن‌ها از لنزهای اصلی هم شارپ‌تر یا بهتر هستند.

خرید لنز دست‌دوم هم گزینه دیگری است، البته با ریسک‌هایی همراه است. لنزهای نو معمولاً گارانتی، امکان مرجوع و اطمینان از کیفیت دارند، درحالی که لنزهای قدیمی ممکن است ترک، قارچ، مشکلات مکانیکی یا سایر ایرادات داشته باشند. با این حال، گاهی می‌توان لنزهای دست‌دوم با قیمت مناسب و کیفیت خوب پیدا کرد، مخصوصاً مدل‌های قدیمی‌تر که عملکردی مشابه نسخه‌های جدید دارند ولی قیمت بسیار کمتری دارند. لنزهای جدیدتر معمولاً فوکوس خودکار سریع‌تر و تثبیت تصویر بهتری دارند، اما اگر سرعت فوکوس یا لرزشگیر برایتان حیاتی نیست، لنزهای دست‌دوم می‌توانند گزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای باشند.

اگر بین چند لنز مردد هستید و می‌خواهید بهترین انتخاب را داشته باشید، می‌توانید از خدمات اجاره لنز استفاده کنید. بسیاری از شرکت‌های محلی یا آنلاین این خدمات را ارائه می‌دهند و حتی لنز را برای شما ارسال می‌کنند. فقط کافی است هزینه اجاره و ارسال را بپردازید و پس از تست، لنز را بازگردانید. این روش به شما کمک می‌کند قبل از خرید مطمئن شوید که لنز موردنظر واقعاً نیازهای شما را برآورده می‌کند.

اگر به دنبال یک لنز بر اساس نوع عکاسی خاصی هستید، در اینجا چند نکته وجود دارد. توجه داشته باشید که این‌ها فقط نقطه‌های شروع هستند و بسیاری از عکاسان با استفاده از لنزهای غیرمتعارف در موقعیت‌های مختلف نتایج فوق‌العاده‌ای به دست آورده‌اند.

عکاسی منظره:

احتمالاً به لنزی نیاز دارید که بتواند زاویه باز داشته باشد (که به آن لنز واید گفته می‌شود). چیزی در حدود ۱۲ میلی‌متر ممکن است بیش از حد باشد، اما لنزهای محبوب برای عکاسی منظره شامل لنز ۲۴-۷۰ میلی‌متر یا گزینه‌ای کمی عریض‌تر مانند ۱۶-۳۵ میلی‌متر هستند.

عکاسی پرتره:

اولویت اصلی شما باید دیافراگم باز (حداکثر گشودگی دیافراگم) باشد تا پس‌زمینه‌ای زیبا و محو ایجاد کنید. رایج‌ترین لنز پرتره "نفتی فیفتی" است که یک ۵۰ میلی‌متری f/1.8 است. این لنزها معمولاً مقرون‌به‌صرفه، سبک و باکیفیت هستند. هر لنزی که حداکثر گشودگی دیافراگم آن حدود f/1.8 یا حتی f/2.8 باشد، برای پرتره مناسب است.
لنزهای ۸۵ میلی‌متری نیز گزینه‌ای فوق‌العاده برای پرتره هستند، زیرا به دلیل فشردگی تصویر در فاصله کانونی بالاتر، سوژه را خوش‌فرم‌تر نشان می‌دهند. برخی از عکاسان از لنز ۷۰-۲۰۰ میلی‌متری برای دستیابی به نتایج مشابه استفاده می‌کنند.

عکاسی حیات وحش و ورزشی:

معمولاً برای این نوع عکاسی، به لنزی نیاز دارید که بتواند سوژه را به طور کامل در کادر پر کند. این لنز معمولاً یک لنز تله‌فوتو (زوم) است، مانند ۷۵-۳۰۰ میلی‌متر یا ۱۰۰-۴۰۰ میلی‌متر. همچنین ممکن است به لنزی با دیافراگم بازتر و کیفیت تصویر بالاتر نیاز داشته باشید، بنابراین می‌توانید به لنزهای پرایم مانند ۳۰۰، ۴۰۰ یا ۵۰۰ میلی‌متر فکر کنید. بسیاری از عکاسان حرفه‌ای ورزشی از لنزهای پرایم سریع استفاده می‌کنند، به همین دلیل لنزهای آن‌ها بسیار بزرگ هستند.

عکاسی خیابانی:

بسیاری از لحظات عکاسی خیابانی در شرایط نوری کم اتفاق می‌افتند. احتمالاً به لنزی نیاز دارید که همه‌کاره و انعطاف‌پذیر باشد، مانند یک لنز زوم با دیافراگم نسبتاً باز. یک لنز ۲۴-۱۰۵ میلی‌متر f/4 می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای شروع باشد. همچنین، برخی عکاسان ممکن است ۲۴-۷۰ میلی‌متر f/2.8 را ترجیح دهند.

عکاسی ماکرو:

در این سبک، انتخاب لنز کاملاً مشخص است. شما به یک لنز ماکرو نیاز دارید که مخصوصاً برای داشتن حداقل فاصله‌ی فوکوس کوتاه طراحی شده است. این لنزها در اندازه‌ها و مدل‌های مختلفی وجود دارند، بنابراین بهتر است قبل از خرید، بر اساس نیازهای خود گزینه‌ی مناسب را انتخاب کنید.

عکاسی نجومی:

برای این سبک عکاسی، باید تا حد ممکن نور بیشتری وارد دوربین شود، بنابراین به لنزی با دیافراگم بسیار باز نیاز دارید. لنزهایی با f/2.8 نسبتاً سریع هستند، اما اگر بتوانید لنزی با f/1.8، f/1.4 یا حتی f/1.2 پیدا کنید، نتیجه بهتری خواهید گرفت. هرچه لنز سریع‌تر باشد، جزئیات بیشتری از ستارگان ثبت می‌شود.

۵۰ میلی‌متر

لنز ۵۰ میلی‌متری یکی از همه‌کاره‌ترین لنزهاست و در سبک‌های مختلف عکاسی از جمله پرتره، خیابانی و حتی عکاسی نجومی کاربرد دارد. این لنزها معمولاً کیفیت بالایی دارند، در عین حال سبک و مقرون‌به‌صرفه هستند.

نتیجه‌گیری:

عوامل زیادی در انتخاب یک لنز مناسب تأثیرگذارند، اما دو مورد از مهم‌ترین عوامل فاصله‌ی کانونی و دیافراگم هستند که می‌توانند تأثیر زیادی بر قیمت و کیفیت تصویر داشته باشند. قبل از خرید لنز، مشخص کنید که چه هدفی در عکاسی دارید و بر اساس آن لنزی را انتخاب کنید که شما را به این هدف نزدیک‌تر کند.

به یاد داشته باشید که اگرچه لنزهای خاصی برای کاربردهای سنتی خود شناخته شده‌اند، اما بسیاری از عکاسان با استفاده‌ی خلاقانه از لنزها، سبک خاص خود را ایجاد کرده‌اند. تصاویر ورزشی با زاویه‌ی باز یا عکاسی منظره با لنزهای تله‌فوتو از جمله روش‌هایی هستند که برخی عکاسان را از دیگران متمایز کرده‌اند. لنزها به شما کمک می‌کنند تا اهداف خلاقانه‌ی خود را تحقق بخشید، اما گاهی نیز شما را به سمت کشف زاویه‌ی دیدهای جدید و خلاقانه‌تر سوق می‌دهند.

وقتی تصمیم به خرید لنز گرفتید، به گزینه‌های مختلف خرید توجه کنید. می‌توانید از لنزهای برند اصلی، لنزهای شرکت‌های ثالث، یا حتی لنزهای دست دوم استفاده کنید که گزینه‌های مقرون‌به‌صرفه‌ای هستند.

صرف‌نظر از اینکه چه تصمیمی می‌گیرید، خرید یک لنز با دقت و آگاهی به شما کمک می‌کند تا عکاسی خود را در مسیر دلخواهتان پیش ببرید و به نتایج چشمگیری دست پیدا کنید.

تهیه و تنظیم : اطمینان | نمایندگی  فروش لنز و دوربین عکاسی در ایران