از دست دادن عکس‌های دیجیتالی ارزشمند، تجربه‌ای است که امروزه افراد زیادی با آن روبرو می‌شوند. اگر می‌خواهید مطمئن شوید که فایل‌های دیجیتال‌تان به‌درستی نگهداری می‌شوند، این راهنما را درباره بهترین روشهای بکاپ‌گیری از عکس‌ها برای حفظ آن‌ها در طول عمر مطالعه کنید.
یکی از چیزهایی که در دوران تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در زمینه سیستم‌های کامپیوتری ذهنم را درگیر کرد، شکنندگی داده‌ها (Data Fragility) بود. جالب است که خیلی‌ها فکر می‌کنند فرمت دیجیتال امن‌تر یا ماندگارتر از فیلم عکاسی است، در حالی که معمولاً برعکس است.
وقتی شما یک رول فیلم را عکاسی و ظهور می‌کنید، تخریب فیزیکی آن فیلم در طول سال‌ها (اگر به‌درستی نگهداری شود) بسیار کمتر از تخریب دیجیتالی فایل‌هایتان است. اصطلاح فنی کلی برای این پدیده "فساد بیت" (Bit Rot) است.
دیسک‌های فلاپی و نوارهای مغناطیسی ممکن است دچار bit rot شوند، زیرا بیت‌ها جهت مغناطیسی خود را از دست می‌دهند. در شرایط گرم و مرطوب، این رسانه‌ها واقعاً ممکن است دچار پوسیدگی فیزیکی شوند. در مورد دیسک‌های نوری مثل CD و DVD نیز، تجزیه لایه‌ی ذخیره‌سازی باعث bit rot می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق، باید دیسک‌ها را در مکانی خنک، تاریک و با رطوبت پایین نگهداری کرد. همچنین دیسک‌هایی با کیفیت آرشیوی نیز در بازار موجودند.
حتی کارت‌های پانچ قدیمی هم ممکن است پوسیده شوند.
برای خودم، هر عکس را در سه مکان پشتیبان‌گیری می‌کنم:
روی یک هارد معمولی
روی یک دستگاه NAS (ذخیره‌سازی متصل به شبکه)
روی فضای ابری
نگهداری داده‌های دیجیتال، حتی برای شرکت‌های بزرگ با منابع مالی زیاد، کار ساده‌ای نیست. واقعیت این است که هیچ‌چیزی برای همیشه ماندگار نیست، و چالش اصلی این است که عمر داده‌ها را تا حد ممکن افزایش دهیم.
پس افراد عادی چه گزینه‌هایی برای پشتیبان‌گیری از آثار دیجیت
ال دارند؟ چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم تا عکس‌هایمان در ۱۰، ۵۰ یا ۱۰۰ سال آینده همچنان باقی بمانند؟
دیسک‌های نوری (Optical Discs)
تولیدکنندگان ادعا می‌کنند که CD-R و DVD-Rهای باکیفیت بالا می‌توانند بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال دوام بیاورند، البته اگر دیسک گران‌قیمت باشد و بی‌نقص نگهداری شود. اما اکثر متخصصان تخمین می‌زنند که CD-Rها حدود ۶ سال و DVD-Rها حدود ۱۵ سال عمر داشته باشند.
مشکلات رایج:
ما معمولاً به جای توجه به عمر داده‌ها، بیشتر به قیمت اهمیت می‌دهیم و دیسک‌های ارزان‌تر می‌خریم.
اغلب دیسک‌ها را درست نگهداری نمی‌کنیم؛ که منجر به پوسیدگی می‌شود.
معمولاً دیسک‌ها را با سرعت بالا رایت می‌کنیم که باعث کاهش کیفیت می‌شود.
نکاتی برای افزایش عمر دیسک‌ها:
از دیسک‌های با کیفیت بالا استفاده کنید.
دیسک را با پایین‌ترین سرعت ممکن رایت کنید.
آن‌ها را در جعبه‌های مخصوص و در مکانی خنک، تاریک و خشک نگه دارید.
از لمس سطح پایینی دیسک یا تمیز کردن غیرضروری آن پرهیز کنید.
از چسب یا ماژیک برای نوشتن روی دیسک استفاده نکنید.
اگر خیلی نگران هستید، هر چند سال یک‌بار داده‌ها را روی دیسک‌های جدید کپی کنید.
هارد دیسک‌ها (Hard Drives)
معمولاً هارد دیسک‌ها بعد از چند سال خراب می‌شوند. ضمانت بیشتر برندها بین ۳ تا ۵ سال است.
نکات مهم:
هاردهای داخل کامپیوتر معمولاً وقتی همیشه روشن باشند، بیشتر عمر می‌کنند تا حالتی که روزی چند بار خاموش و روشن شوند.
بیت‌های مغناطیسی به‌مرور ضعیف می‌شوند، حتی اگر هارد مکانیکی سالم باشد.
برای کاهش ریسک از دست رفتن اطلاعات، داده‌ها را روی دو یا چند هارد مختلف نگهداری کنید.
این روش همان چیزی است که در تکنولوژی RAID استفاده می‌شود. RAID 1 که اطلاعات را به‌صورت کامل در دو هارد ذخیره می‌کند، برای کاربران عادی مناسب‌تر است.
نکات استفاده از هارد دیسک:
هارد با کیفیت بالا بخرید، حتی اگر فضای کمتری داشته باشد.
هنگام روشن بودن یا بوت شدن، هارد را تکان ندهید.
هر از گاهی تمام اطلاعات داخل هارد را بخوانید تا از فساد بیت جلوگیری کنید.
چاپ عکس (Prints)
اگر واقعاً می‌خواهید نوه‌هایتان عکس‌های خاص شما را ببینند، چاپ کردن یکی از مطمئن‌ترین راه‌هاست. چاپ‌های معمولی ممکن است فقط ۱۰ تا ۱۵ سال دوام بیاورند، اما چاپ‌های حرفه‌ای می‌توانند تا پایان عمر باقی بمانند.
نکاتی برای چاپ با دوام:
جوهر و کاغذ با کیفیت آرشیوی تهیه کنید.
برای نگهداری یا قاب کردن عکس‌ها از مواد خنثی از نظر شیمیایی استفاده کنید.
عکس‌ها را در مکان خشک، خنک و تاریک نگه دارید. نور مستقیم آفتاب باعث محو شدن تصویر می‌شود.
از لمس سطح چاپ‌شده خودداری کنید؛ چون انگشتان ما ترکیبات شیمیایی مضر دارند.
فضای ابری (Cloud Storage)
رایانش ابری این روزها بسیار گسترده شده است و افراد زیادی اطلاعات خود را به شرکت‌هایی مثل آمازون یا گوگل می‌سپارند. سرویس‌هایی مانند SmugMug یا حتی توئیتر از زیرساخت‌های ذخیره‌سازی S3 آمازون استفاده می‌کنند.
اما سؤال اینجاست: آیا شما هم باید این کار را بکنید؟
فضای ابری (Cloud Storage)
رایانش ابری (Cloud Computing) در سال‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشته و بسیاری از افراد داده‌های مختلف خود را در اختیار شرکت‌های بزرگی مانند آمازون (Amazon) یا گوگل (Google) قرار داده‌اند. در واقع، بسیاری از سرویس‌های مطرح مانند SmugMug و حتی توییتر (Twitter) نیز برای ذخیره‌سازی تصاویر از سرویس ابری آمازون به نام S3 استفاده می‌کنند.
اما سؤال اینجاست:
آیا شما هم باید عکس‌های خود را روی فضای ابری ذخیره کنید؟
پاسخ: در بیشتر مواقع، بله – ولی با در نظر گرفتن نکاتی مهم.
مزایای فضای ابری:
دسترسی از هر جا: عکس‌های شما در هر دستگاهی و هر مکانی که اینترنت باشد در دسترس خواهند بود.
محافظت در برابر بلایای طبیعی: اگر هارد دیسک یا خانه شما در اثر آتش‌سوزی یا سیل آسیب ببیند، نسخه پشتیبان ابری همچنان ایمن خواهد بود.
خودکار بودن: بسیاری از سرویس‌ها به‌صورت خودکار بکاپ‌گیری می‌کنند و نیازی نیست شما کار خاصی انجام دهید.
معایب یا نگرانی‌ها:
امنیت و حریم خصوصی: اگر اطلاعات شما رمزنگاری نشده یا حساب شما هک شود، خطر افشای اطلاعات وجود دارد.
هزینه‌های بلندمدت: برخی سرویس‌ها هزینه‌های ماهیانه یا سالیانه دریافت می‌کنند و در طول زمان، مجموع این هزینه‌ها ممکن است زیاد شود.
وابستگی به شرکت‌ها: اگر شرکت ارائه‌دهنده تعطیل شود یا سیاست‌هایش تغییر کند، ممکن است دسترسی به اطلاعات‌تان دشوار یا حتی غیرممکن شود.
نکات مهم هنگام استفاده از فضای ابری:
از سرویس‌هایی استفاده کنید که سابقه‌ی قابل اعتماد دارند (مثل Google Drive، Dropbox، iCloud، Amazon Photos).
از احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) برای حساب کاربری خود استفاده کنید تا از دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود.
اگر اطلاعات خیلی حساس یا شخصی دارید، بهتر است قبل از آپلود آن‌ها را رمزنگاری (Encrypt) کنید.
به طور منظم بررسی کنید که فایل‌ها به‌درستی آپلود شده‌اند و آسیب ندیده‌اند.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
هیچ روشی به‌تنهایی کافی نیست. بهترین راه برای پشتیبان‌گیری از عکس‌های دیجیتال ترکیبی از روش‌هاست:
ذخیره روی هارد دیسک (داخلی یا اکسترنال)
پشتیبان‌گیری روی NAS یا RAID (برای افزونگی و امنیت بیشتر)
ذخیره روی فضای ابری معتبر
چاپ عکس‌های مهم با کیفیت آرشیوی
در صورت امکان، ذخیره روی دیسک‌های نوری با کیفیت بالا
اگر واقعاً بخواهید عکس‌هایتان برای ده‌ها سال باقی بمانند، باید برنامه‌ای ترکیبی از چند روش داشته باشید و به صورت دوره‌ای اطلاعات را بررسی و به‌روز کنید.
در دنیای دیجیتال، دو نسخه پشتیبان کافی نیست – سه تا هم شاید کافی نباشد!
تهیه و تنظیم : اطمینان | نمایندگی فروش لنز و دوربین عکاسی
